Na een kolossaal onderzoek heeft een wetenschapper een verontrustende balans van ons systeem opgemaakt. Volgens zijn studies is een wereldwijde ineenstorting van de samenleving te verwachten als de ongelijkheid niet wordt teruggedrongen.
Na zeven jaar onderzoek heeft Luke Kemp, onderzoeker aan het Centre for the Study of Existential Risk aan de Universiteit van Cambridge, zijn boek Goliath’s Curse (De vloek van Goliath) gepubliceerd.
Op basis van meer dan 400 beschavingen gedurende vijf millennia komt hij tot een sombere conclusie: de wereld zou binnenkort kunnen instorten als de ongelijkheid niet wordt teruggedrongen. Het gevaar komt volgens hem van mensen, vaak leiders, die de “zwarte triade” belichamen, namelijk narcisme, psychopathie en machiavellisme.
Luke Kemp heeft het niet over beschavingen, maar over ‘Goliath’, structuren die gebaseerd zijn op dominantie. Het Romeinse Rijk is daar een perfect voorbeeld van. Hij vergelijkt dit concept met onze samenleving en noemt het een ‘interconnected global Goliath’.
Volgens hem functioneert de hele planeet als één systeem, verenigd door handel, financiën en technologie. “Vandaag de dag hebben we geen regionale imperiums meer, maar één enkele, onderling verbonden wereldwijde Goliath. Al onze samenlevingen evolueren binnen één enkel mondiaal economisch systeem: het kapitalisme”, benadrukt hij in The Guardian.
Dit mechanisme is krachtig, maar ook kwetsbaar, zoals de Covid-19-pandemie heeft aangetoond.
Ongelijkheid als motor van de ondergang
Volgens Luke Kemp gaat ongelijkheid altijd vooraf aan een ineenstorting. “Naarmate de elites meer rijkdom onttrekken aan het volk en de aarde, verzwakken ze de samenlevingen… De lege huls van een samenleving barst uiteindelijk onder de druk van schokken zoals ziekte, oorlog of klimaatverandering”, legt hij uit.
Paradoxaal genoeg kan het leven na de chaos verbeteren. Na Rome werden de bevolkingsgroepen groter en gezonder, aldus de onderzoeker.
Maar vandaag zijn de bedreigingen anders. Kunstmatige intelligentie is alomtegenwoordig, kernwapens zijn een veelbesproken onderwerp en de klimaatcrises nemen toe.
Zelfvernietiging of ingrijpende verandering
Volgens de onderzoeker, die vaak door de grote media wordt geciteerd, heeft de wereldbevolking twee keuzes. Zelfvernietiging, wat volgens hem het meest waarschijnlijk is, of een radicale verandering. “Ik ben pessimistisch over de toekomst. Maar ik ben optimistisch over de mensen”, vertrouwt hij ons toe.
Om de trend te keren, pleit hij voor een echte directe democratie, gebaseerd op burgervergaderingen en digitale instrumenten om een grootschalige aanpak te bevorderen.
Het vermogen van de rijksten beperken, ongelijkheid bestrijden… Gezien wat hij aantoont, kan Luke Kemp worden beschuldigd van een linkse visie, iets wat hij zelf verwerpt.
“Links heeft ook geen monopolie op de strijd tegen corruptie, het verantwoordelijk maken van de overheid en het garanderen dat bedrijven betalen voor de sociale en ecologische schade die ze veroorzaken. Dat maakt onze economie alleen maar eerlijker”, stelt hij.
