In het begin ging alles goed, maar langzaam maar zeker ontstond er een afstand tussen u en uw partner. Dan komt hij terug, overlaadt u met liefde en trekt zich weer terug als het te intens wordt. In sommige gevallen is dit manipulatie, maar soms is dit intrigerende en verwarrende gedrag veel complexer. Misschien heeft je partner een zogenaamde vermijdende persoonlijkheid. Deze mensen zijn moeilijk te doorgronden en leven in een paradox: ze willen liefhebben en een relatie hebben, maar ze hebben ook een (irrationele) angst voor nabijheid en gehechtheid en koesteren hun onafhankelijkheid en autonomie. Van een vermijdende persoon houden kan een echte uitdaging zijn, maar het is mogelijk om een gezonde relatie op te bouwen. Psycholoog en sekstherapeut Pascal Anger helpt ons om hier wat meer inzicht in te krijgen.
Een trauma uit de kindertijd aan de basis van een vermijdende persoonlijkheid
Een vermijdende persoon heeft de neiging om zijn emoties te verbergen of weinig te uiten. Hij is graag alleen, wil en kan niet afhankelijk zijn van anderen omdat zijn vrijheid te belangrijk voor hem is en hij weet hoezeer opgesloten zitten hem angstig maakt. Zoals zo vaak moeten we teruggaan naar de kindertijd om het gedrag, de houding en de verdedigingsmechanismen die iemand als volwassene heeft aangenomen, te begrijpen. Vermijdende gehechtheid vormt hierop geen uitzondering. “Iemand met een vluchtig temperament heeft vaak een wat gecompliceerde of moeilijke jeugd gehad, in die zin dat de ouders vaak afwezig waren omdat ze werkten, het kind niet wilden of niet in staat waren om hun emoties te uiten”, legt de psycholoog uit. Daardoor kon het kind ook zijn emoties, behoeften en verlangens niet uiten en moest het zichzelf opbouwen, uit angst om te storen en om zijn ouders zo min mogelijk zorgen te bezorgen. Soms zijn het moeilijke levenservaringen die mensen met een ontwijkend karakter ertoe hebben gebracht om te vluchten. “Het kan ook een gevolg zijn van ongelukkige of zelfs rampzalige ervaringen in het verleden. De vluchtige persoon ontwikkelt dan een angst of vijandigheid tegenover liefdesrelaties. Ook dat kan een opeenstapeling zijn.”
De paradox van de vluchtige persoonlijkheid
“Er hangt een groot mysterie rond deze persoon in die zin dat we hem niet altijd kunnen begrijpen en moeilijk kunnen volgen omdat er een paradox bestaat bij deze mensen. Ze willen graag geliefd zijn, maar zijn bang voor nabijheid”, zegt Pascal Anger. Deze vluchtige mensen zijn bang om zich te binden, omdat ze geen vertrouwen hebben in zichzelf en in anderen. “Voor deze mensen gaat liefde gepaard met moeilijkheden en afstand, terwijl ze juist iets solide willen opbouwen. Maar ze pakken het verkeerd aan in die zin dat ze te veel van zichzelf vragen en soms ook te veel van de ander”, legt de psycholoog uit. Bovendien kan de vluchtige persoon ook een beetje streng zijn, waardoor hij of zij rigide, afstandelijk of onverschillig overkomt. Toch is het geen rigiditeit in de strikte zin van het woord, maar het feit dat hij of zij regels heeft, helpt hem of haar zich meer ontspannen te voelen.
Een relatie met een vluchtige persoon kan werken, maar niet zonder voorwaarden. “Je zult de relatie vaak moeten bijstellen, zoals in elke relatie, niets is ooit zeker, en zeker niet hier. Het is geen gemakkelijke band, maar wel sterker en hechter” dan in andere relaties, maar je moet wel deze behoefte aan vrijheid begrijpen. Voor Pascal Anger is het “als een relatie met een kat: de ander komt naar jou toe en niet andersom”. Wat de ander betreft, zal het veel tijd kosten om hem of haar te leren kennen, te begrijpen en iets moois tussen jullie op te bouwen. Om zijn of haar plaats te vinden, zal de partner veel geduld moeten hebben, zich moeten aanpassen en proberen de persoonlijke geschiedenis van de ander te begrijpen. Communicatie is bovendien essentieel, want hoe meer de ander zijn ongemak of onbehagen uit, hoe meer vooruitgang er zal worden geboekt. “De partner moet vooral accepteren dat er een grote emotionele afstand is en dat er behoefte is aan vrijheid”. Deze vrijheid betekent echter niet dat men naar andere mensen toe wil gaan, maar gewoon dat de teruggetrokken persoon ruimte krijgt om zich in de relatie te ontwikkelen.
Daarentegen moet je het idee van versmelting loslaten en niet proberen de ander te blokkeren, op te sluiten of dingen op te leggen. Hoe meer je koste wat kost een versmeltende relatie wilt, hoe moeilijker het voor de vluchtende persoon wordt. “Je moet ook vermijden om te wantrouwig te zijn, want ondanks alles is de vluchtende persoon heel eerlijk”, zegt Pascal Anger.
Bovendien is de vluchtende persoon zich niet altijd bewust van zijn temperament en soms zijn het anderen die hem “laten merken dat er iets niet klopt”. Voor de andere persoon is het namelijk een echte uitdaging. “Ze kan op een gegeven moment denken: het is zover, we zijn er, het gaat goed, en ’s avonds trekt de persoon zich terug. Dat kan pijnlijk zijn, vooral als ze niet gewend is aan deze manier van functioneren en er geen woorden voor zijn”. Vandaar het belang van communiceren, praten over je behoeften, gehoord en erkend worden en dat iedereen een stap naar elkaar toe kan zetten. Toch is het waar dat dit soort relaties een dagelijkse uitdaging kunnen zijn. En soms, ondanks alle welwillendheid, diepe gevoelens en geduld, moet je ook weten wanneer je er een punt achter moet zetten, “zodra je jezelf niet meer terugvindt en je je niet meer veilig voelt”. De psycholoog herinnert eraan dat het in elke relatie belangrijk is om elkaar niet te negeren, in ontkenning te leven of jezelf volledig op te offeren voor de ander.
