De werkzaamheden aan het nieuwe ontwerp van de eurobiljetten komen in een beslissende fase. Hoewel de Europese Centrale Bank (ECB) pas over enkele jaren van plan is ze in te voeren, heeft een van de voorstellen al tot controverse geleid tussen Warschau en Parijs. De reden voor deze controverse? De manier waarop de naam van de Poolse Nobelprijswinnaar Marie Skłodowska-Curie moet worden geschreven.
Het nieuwe gezicht van de euro – tussen cultuur en natuur
In januari jongstleden heeft de Raad van Bestuur van de ECB de twee definitieve thema’s voor de toekomstige bankbiljetten bekendgemaakt: “Europese cultuur” en “Rivieren en vogels”. Het biljet dat de meeste steun krijgt van het publiek en de jury zal in omloop worden gebracht.
Het thema “Europese cultuur” heeft tot doel het publiek vertrouwd te maken met persoonlijkheden die een belangrijke rol hebben gespeeld in de vorming van de Europese identiteit. Een van hen is de tweevoudig Nobelprijswinnaar en pionier op het gebied van natuurkunde en scheikunde, Marie Skłodowska-Curie. Haar afbeelding was bedoeld voor het biljet van 20 euro. De afbeelding moet een scène uit het onderwijs voorstellen: een vrouw die lesgeeft in een klaslokaal vol met schriften en boeken.
Marie is niet Marie
Er ontstond een probleem toen de ECB een werkversie van de inscriptie presenteerde: Marie Curie (Skłodowska). Hoewel het om een compromisoplossing ging, leidde deze beslissing tot een golf van ontevredenheid in Polen. Voor veel burgers is het weglaten van de meisjesnaam van de Nobelprijswinnaar – of het vervangen van de Poolse naam door de Franse versie – niet alleen een formele kwestie, maar ook een symbolische. Het herinnert aan de onderschatting van de bijdrage van Polen aan de Europese geschiedenis.
De politieke dimensie van het geschil werd duidelijk toen Poolse media en commentatoren opmerkten dat andere historische figuren, zoals Miguel de Cervantes en Ludwig van Beethoven, hun oorspronkelijke naam in elke taalversie behielden. “Waarom zou Marie Marie moeten heten als Michael niet door Miguel is vervangen?”, vraagt Gazeta Wyborcza zich af.
Maria Skłodowska: een Frans-Poolse biografie
Maria Skłodowska werd in 1867 in Warschau geboren, toen de stad door Rusland was geannexeerd. Pas toen ze in Parijs aankwam, begon ze haar internationale wetenschappelijke carrière. Zelf gebruikte ze in de loop der jaren verschillende versies van haar achternaam: tijdens het leven van haar man tekende ze haar naam als Skłodowska-Curie, daarna steeds vaker als M. Curie.
Het proces om de oude biljetten in te wisselen voor nieuwe zal meerdere jaren in beslag nemen.
De Raad van Bestuur van de ECB zal in 2026 de beste ontwerpen selecteren.
Na deze beslissing zal het nog enkele jaren duren voordat de nieuwe biljetten – na het productieproces – in omloop kunnen worden gebracht. De huidige eurobiljetten zullen niet onmiddellijk hun geldigheid verliezen wanneer de nieuwe worden ingevoerd.
De ECB benadrukt dat zij rekening houdt met de complexiteit van de kwestie. “We raadplegen verschillende historische en taalkundige bronnen om de meest geschikte spelling te bepalen”, verzekert een woordvoerder van de instelling. De werkvorm “Marie Curie (née Skłodowska)” is bedoeld om de dubbele identiteit van de Nobelprijswinnaar weer te geven, voegt hij eraan toe.
Polen kennen het beeld van Marie Skłodowska-Curie al van de bankbiljetten, aangezien zij jarenlang op het biljet van 20.000 zloty stond afgebeeld.
Meer dan een biljet
Het geschil over de spelling van de naam is slechts een onderdeel van een bredere discussie over de aanwezigheid van vrouwen in de wetenschap en hun vertegenwoordiging in de openbare ruimte. De Europese Commissie bevordert al jaren de gendergelijkheid in de sector onderzoek en innovatie, maar vrouwen blijven in de minderheid in universiteiten en onderzoeksinstellingen.
Voor veel Europeanen zal het nieuwe biljet met de afbeelding van Marie Skłodowska-Curie meer zijn dan alleen een betaalmiddel. Het is een symbolisch gebaar – een erkenning van de prestaties van een vrouwelijke wetenschapper, maar ook een herinnering aan het gemeenschappelijke culturele erfgoed van Europa, waarin geen plaats zou moeten zijn voor simplificatie of simplistische oplossingen.
Zal de Europese Centrale Bank een oplossing vinden die zowel de Polen als de Fransen tevredenstelt? De toekomst zal het uitwijzen. Er is nog wat tijd voordat het biljet in omloop komt, maar voor veel burgers van het oude continent is dit biljet nu al een kwestie van nationale en Europese identiteit.
